Ząb

Ząb jest najwyżej położoną miejscowością w Polsce, znajdując się u podnóża Tatr, na stoku Gubałówki na wysokości dochodzącej aż do 1013 m n.p.m. Ze względu na lokalizację nieco na uboczu od Zakopianki Ząb pozostaje spokojnym miejscem idealnym na wypoczynek, gdyż blisko stąd do wielu okolicznych atrakcji. Od kilku lat miejscowość kojarzona jest z wielkim mistrzem w skokach narciarskich – Kamilem Stochem. Wieś została założona w 1620 roku jako sołectwo z pobliskim Suchem, jednak po różnych decyzjach starostów nowotarskich Ząb dopiero w XIX wieku stał się oddzielną miejscowością, a jej mieszkańcy wciąż są wierni pasterskim tradycjom. Ząb jest ośrodkiem ludowego hafciarstwa, ponadto od 1964 roku działa tu regionalny zespół Zbójnicek a także utworzony w 1989 roku Mały Zbójnicek – oba zespoły prezentują kulturę, muzykę i zwyczaje góralskie. Ozdobą wsi jest powstały w 1921 roku drewniany kościół p.w. Świętej Anny z charakterystycznym, regionalnym wystrojem, zabytkowym ołtarzem głównym projektowanym przez wybitnego rzeźbiarza Wojciecha Brzegę, oraz z pięknym cmentarzem przystrojonym przez wszechobecną zieleń, drzewa i krzewy. We wsi znajduje się również wiele innych zabytków w postaci przydrożnych kapliczek z rzeźbionymi świątkami a także żelaznych krzyży tzw. hamerskich, które zrobione zostały w zakładzie w Kuźnicach. Przez Ząb przebiega jeden z najpopularniejszych szlaków turystycznych – Szlak Papieski, którym w czerwcu 1997 roku z Krzeptówek do Ludźmierza przejeżdżał Jan Paweł II. W celu upamiętnienia tego wydarzenia postawiona została tu wieżyczka z napisem o treści „Witaj Gazdo Świata w miejscu skąd najbliżej do nieba”. W Zębie działa ośrodek narciarski Potoczki z trzema wyciągami orczykowymi o długości 300 – 400 metrów prowadzącymi na trzy naśnieżane, ratrakowane i oświetlone trasy o łatwym lub średnim stopniu trudności. Na terenie ośrodka działa również sklep, wypożyczalnia, przechowalnia i serwis sprzętu, szkoła narciarska oraz regionalna karczma serwująca ciepłe posiłki i napoje. Każdego roku w lutym odbywają się tu zawody w slalomie na nartach, z których dochód przekazywany jest szkole, OSP i zespołowi Zbójnicek. W Zębie ma swój początek dość wymagająca, jednocześnie dająca wiele satysfakcji z pięknymi widokami trasa rowerowa, wiodąca dalej przez Gubałówkę, Słodyczki, Nową Bystrą, Bachledówkę, Czerwienne i z powrotem do miejsca startu. W czasie jazdy ciągle towarzyszą nam widoki na panoramę Tatr i Podhala, a całość podróży zajmuje około 4 godzin. Turyści ceniący piesze wędrówki będą mieli tu w czym wybierać: są tu zarówno trasy spacerowe (jak m.in. do Zakopanego przez Ciągłówkę, na Gubałówkę, na Rafaczówki, na Bachledówkę) jak i oznakowane szlaki turystyczne (zielony, czerwony, niebieski). Poza tym to właśnie przez opisywaną miejscowość przebiega słynny szlak papieski (od Krzeptówek do Ludźmierza).